Gewrichten

Curcuma en Boswellia voor de Gewrichten

Curcuma en Boswellia zijn twee kruiden die al eeuwenlang worden gebruikt om hun heilzame werking op de gewrichten.

Opneembaarheid

De opneembaarheid was altijd een probleem bij deze kruidensupplementen. Maar sinds enkele jaren zijn er beter opneembare en effectievere fytosomale extracten op de markt.

Gewrichten

De gewrichten zijn onderdeel van het bewegingsapparaat en omvatten ook beenderen, kraakbeen, pezen, banden en spieren.

De gewrichten zijn de plekken waar twee of meer beenderen bij elkaar komen. Beenderen zijn bekleed met kraakbeen en die zorgen voor bescherming en het soepel bewegen van de beenderen.

Soorten gewrichten

Er zijn verschillende gewrichten. Sommige gewrichten zoals het scheenbeen en het kuitbeen zijn onbeweeglijk. We noemen ze fibreuze gewrichten. Andere zijn wel bewegelijk zoals de knie- of een heupgewrichten. Dit worden synoviale gewrichten genoemd. Globaal gezien zijn er kogelgewrichten, scharniergewrichten, facetgewrichten en rolgewrichten.

Opbouw van het bot

De buitenkant van het bot heeft een compacte structuur om zo de drukkracht te kunnen weerstaan. Deze laag noemen we substantia compacta. Het midden van het bot is sponsachtig om het gewicht niet te zwaar te maken, we noemen het ook wel substantia spongiosa en hierin kun je het beenmerg en de bloedvaten vinden.

Het bot is omgeven door een beenvlies dat ook wel periost of periosteum wordt genoemd. Hier lopen zenuwen en bloedvaatjes doorheen en kunnen pezen en ligamenten aan worden gehecht. Zoals kniebanden en kruisbanden.

Om aan te duiden over welk gedeelte van het bot we het hebben, onderscheidden we de volgende delen; het uiteinde van het bot noemen we de epifyse. Dit gebied zorgt ervoor dat het kraakbeen zijn voeding krijgt. De diafyse is het midden gedeelte van het bot waar nieuwe bloedcellen worden gevormd en ook wordt hier water opgeslagen.

De metafyse is de overgang van de diafyse naar de epifyse. Vanuit de metafyse vindt de groei van het bot plaatst.

Het Kraakbeen

De uiteinden van een bot maken vaak deel uit van een gewricht en zijn, om wrijving te verminderen bedekt met kraakbeen. Eén van de functies van het kraakbeen is het opvangen van klappen en schokken.

Het kraakbeen is opgebouwd uit met name water en daarnaast uit collageen en elastinevezels, proteoglycanen en hyaluronzuur.

Proteoglycanen hebben een groot waterbindend vermogen. Als er druk op collageenfibrillen komt te staan dan laten de proteoglycanen het water los. Proteoglycanen worden omgeven door collageenfibrillen. Op deze manier kan water de druk dat wordt uitgeoefend op het gewricht dempen.

Glycosaminoglycanen ook wel GAG's genoemd zijn complexe koolhydraten die nodig zijn voor de vorming van verschillende onderdelen van het gewrichtskraakbeen. Twee belangrijke voedingsstoffen hierin zijn glucosamine en chondroïtine.

In de extracellulaire matrix van het kraakbeen is een voortdurende activiteit van chondrocyten (kraakbeencellen). Hier wordt het kraakbeen onderhouden en gevormd. Omdat kraakbeen geen bloedvaten bevat duurt het langer voordat kraakbeen groeit en zich hersteld.

De ruimte tussen de gewrichten wordt ook wel het synovium genoemd. Het synovium bevat synoviale vloeistof en dient als smeermiddel tussen de gewrichten maar zorgt tevens voor de aanvoer van voedingsstoffen naar het kraakbeen. Deze vloeistof is rijk aan hyaluronzuur.

Extracellulaire matrix

Extracellulaire matrix is de structuur die zich buiten de cel bevindt. Een voorbeeld hiervan is bindweefsel. Het is een groot netwerk van moleculen die cellen en weefsels structuur geven en ondersteunen.

Met intercellulaire ruimte wordt bedoelt de ruimte binnen een cel.

Botmatrix

Botten of beenderen bestaan uit levend weefsel dat verschillende cellen bevat. Het is opgebouwd uit verschillende stoffen en noemen we de botmatrix. De belangrijkste mineralen zijn calcium en fosfaat. Het belangrijkste eiwit in het bot is collageen. Collageen draagt bij aan de buigzaamheid van de botten terwijl de mineralen juist zorgen voor de hardheid en stevigheid.

De botmatrix bestaat uit osteocyten (botcellen), osteoblasten (botvormende cellen) en osteoclasten (bot afbrekende cellen).

In de botmatrix bevinden zich bloedvaten waardoor de voedingsstoffen worden vervoerd naar de cellen.

Peak Bone Mass of PBM

Peak Bone Mass of PBM zegt iets over de botdichtheid. De botdichtheid neemt aanzienlijk toe tijdens de kindertijd en bereikt een piek wanneer de uiteindelijke lengte is bereikt. Tijdens deze periode zijn de osteoblasten meer actief in vergelijking tot de osteoclasten. Met andere woorden de botvormende cellen zijn actiever dan de botafbrekende cellen.

Bot kan heel compact zijn met een hoge botdichtheid maar ook poreuzer. Zo poreus zelfs dat er sprake is van osteoporose. Osteoporose betekent letterlijk poreus bot. Er is sprake van botarmoede en dit leidt tot een verhoogd risico op botbreuken.

Hier kunnen verschillende oorzaken voor zijn; Verzuring kan een aanleiding zijn, evenals een tekort aan eiwitten, magnesium, vitamine K en D en calcium.

Banden en pezen

Banden (ligamenten) en pezen bestaan uit zacht weefsel en bestaan hoofdzakelijk uit collageen vezels van het type I. Hun sterkte hangt samen met het aantal en de grootte van de collageenfibrillen. Collageenfibrillen nemen in omvang toe door lichamelijke arbeid en door (kracht)training.

Collageenvezels bestaan uit strengen collageenfibrillen. Collageenfibrillen zijn samengesteld uit bundels die bestaan uit meerdere collageenhelices. Zo’n collageenhelix wordt gevormd door ketens van polypeptiden (gekoppelde aminozuren), met name glycine, proline en hydroxyproline) die om elkaar heen draaien. Daar komt naam helix vandaan.

Ligamenten (banden) hechten bot aan bot en pezen hechten spieren aan bot. Zowel pezen als ligamenten kunnen uitrekken, maar slechts tot op zekere hoogte.

Zowel banden als pezen zijn slecht doorbloed waardoor ze traag genezen.

Hyaluronzuur

Naast collageen is hyaluronzuur een belangrijk bestanddeel voor de gewrichten. Waar collageen zorgt voor stevigheid en structuur, zorgt hyaluronzuur voor smering en hydratatie. Hyaluronzuur is het hoofdbestanddeel van synovia (de ruimte tussen de gewrichten) en maakt onderdeel uit van kraakbeen en bindweefsel. Buiten de gewrichten komt hyaluronzuur ook voor in de huid en in de ogen.

Hyaluronzuur bestaat uit lange suikerketens en is een lichaamseigen stof behorend tot de glycosaminoglycanen (GAG's). Het hecht zich aan collageen en elastine en kan tot zo'n 30 keer het eigen gewicht aan water vasthouden.

Geschreven door: Liesbeth Thoen
Beoordeeld en bewerkt door: Marcella van der Wel

Bijgewerkt op: 8 juni 2023